To bez wątpienia jedna z najciekawszych książek, które przeczytałem w tym roku. (A było ich mnóstwo, a konkurencja wśród nich bardzo duża!) Opowiada ona o tym jak silne były związki polskiej wojskowej konspiracji z teozofią - okultystycznym ruchem założonym w XIX w. przez Helenę Pietrowną Bławacką (z domu von Hahn, po matce z książąt Dołgorukich). Nie było dla mnie wielkim zaskoczeniem, że czołowym polskim teozofem był gen. Michał Karaszewicz-Tokarzewski i że pierwsze kurierki i łączniczki Polski Podziemnej były rekrutowane spośród jego przyjaciółek-teozofek. Okazuje się jednak, że w ten ezoteryczny ruch zaangażowanych było dużo więcej ciekawych nazwisk. Sama nazwa "Służba Zwycięstwu Polsce" nawiązywała do publicystyki teozoficznej. Z książki "Afera teozofów" dowiadujemy się również, że głównie na wyznawcach i wyznawczyniach "Doktryny tajemnej" oparta była powojenna siatka wywiadowcza majora Andrzeja Czaykowskiego "Gardy" - jednego z największych polskich bohaterów. Dwie ciotki Czaykowskiego były teozofkami i od nich rozpoczęte budowę siatki, która objęła m.in. jednego z wysokiej rangi oficerów komunistycznego Oddziału II SG i...Ninę Andrycz, żonę premiera Cyrankiewicza. W książce tej przytoczone są dwa pełne raporty wywiadowcze Czaykowskiego z ciekawymi obserwacjami dotyczącymi sytuacji w kraju. W kiepskim świetle prezentuje się emigracja - a szczególnie generał Roman Odzierżyński, który szantażem zmusił "Gardę" do misji szpiegowskiej w Polsce. Jest też jeden wątek magiczny-mediumiczny z Wiesławem Chrzanowskim w roli epizodycznej. "Afera teozofów" opowiada też - w sposób krytyczny - historię samej teozofii i jej wpływu na świat. Przypomina, że w tym ruchu ezoterycznym miał korzenie indyjski ruch niepodległościowy, a teozofami byli Gandhi i Nehru. Autor przytacza też opinie wysokiej rangi teozofów, że teozofia wpisuje się w polski mesjanizm - zwłaszcza w stylu Towiańskiego i Słowackiego oraz że Polska jest "kszatriją narodów". Szkoda, że na naszym rynku wydawniczym nie ma takich solidnych opracowań dotyczących roli innych ruchów ezoterycznych w naszych dziejach.
Tomasz Krok
"Afera teozofów. Siatka wywiadowcza mjr. Andrzeja Czaykowskiego (1949-1951)"
Wydawnictwo IPN
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz